مركز پژوهش های اتاق ایران منتشر كرد
موقعیت ایران در کریدور شمال - جنوب و میانی، نیازمند بازاندیشی است
به گزارش کار در محل، در گزارش اخیر مرکز پژوهش های اتاق ایران که وضعیت مناطق آزاد و ویژه تجاری - اقتصادی نوار شمالی ایران بررسی شده، تاکید شد که ایران باید در موقعیت خود در کریدور میانی و مسیر شمال - جنوب بازبینی کند.
به گزارش کار در محل به نقل از ایسنا، مرکز پژوهش های اتاق ایران در گزارش «مناطق آزاد و ویژه تجاری-اقتصادی نوار شمالی ایران»، ضمن بررسی تغییرات ژئوپلیتیکی کریدورهای حمل و نقلی، اعلام نمود: «کریدور میانی» معروف به «مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس-خزر»، به صورت فزآینده ای تحت تاثیر پویایی های ژئوپلیتیکی در اورآسیای مرکزی، در کانون معادلات ترانزیتی-لجستیکی مسیرهای شرق به غرب قرار گرفته است. این کریدور ترکیبی، چین و قزاقستان را از راه مسیرهای ریلی و دریایی با عبور از دریای خزر به آذربایجان و گرجستان متصل می کند و سپس از راه مسیرهای ریلی یا دریایی (دریای سیاه) از مسیر ترکیه به سمت اروپا تداوم می یابد.
در این گزارش آمده است: ظرفیت اسمی ترانزیت بار در کریدور میانی ۶ میلیون تن و ظرفیت عملیاتی آن حدود ۲ میلیون تن در سال است. برآوردها نشان داده است که حمل و نقل بار از راه کریدور میانی از مسیر دریای خزر تا سال ۲۰۳۰ به بیشتر از ۱۱ میلیون تن برسد. در بین متغیرهای مختلف و به رغم محدودیت های فنی و زیرساختی، جنگ اکراین چشم انداز جدیدی را برای کریدور میانی بعنوان یک کریدور جایگزین برای تنوع بخشیدن به مسیرهای حمل و نقلی بین آسیا و اروپا به منظور ایجاد انعطاف پذیری ژئواکونومیکی و کاهش وابستگی به کریدورهای عبوری از روسیه به وجود آورده است. برآوردها نشان داده است که کریدور میانی نسبت به کریدور شمالی (از مسیر روسیه) و کریدور جنوبی (از مسیر ایران) به تدریج به گزینه اصلی مسیر تزانزیتی بین آسیا و اروپا تبدیل خواهد شد.
هزینه و زمان ترانزیت دو شاخص اصلی در ارزیابی تحقق چشم انداز حجم ترافیک باری بر بستر کریدور میانی است. تحقق هدف گذاری ۱۱ میلیون تن ترانزیت بار از راه این کریدور با چالش های مختلف فنی، زیرساختی و ملاحظات سیاسی مواجه می باشد. این چالش ها شامل؛ ترکیبی بودن مسیر مواصلاتی (ریلی-دریایی و جاده ای)، ضعف زیرساخت ها و ساختارهای زیربنایی در کشورهای مسیر، مسائل عملیات بندری و خدمات دریایی، خطوط نامناسب ریلی و محدودیت های ظرفیت راه آهن های کشورهای مسیر، گذرگاه های مختلف مرزی و همینطور ملاحظات سیاسی و بی ثباتی های ژئوپلیتیکی در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی است.
سرمایه گذاری مورد نیاز برای توسعه زیرساخت های کریدور میانی حدود ۱۸.۵ میلیارد یورو ارزیابی شده است. حوزه های اولویت دار برای سرمایه گذاری شامل؛ بازسازی و نوسازی شبکه راه آهن و جاده؛ توسعه ظرفیت انبارها؛ افزایش ظرفیت بنادر؛ بهبود نقاط گذرگاه مرزی، مراکز لجستیک چندوجهی و اتصالات شبکه های مواصلاتی در کشورهای مسیر کریدور میانی است. با تحقق چنین اقداماتی، کریدور میانی می تواند تا سال ۲۰۳۰ حجم خویش را نسبت به سال ۲۰۲۱ سه برابر کند در عین حال که زمان حمل و نقل را به نصف می کاهد.
تا آینده قابل پیشبینی بنابر محدودیت های فنی و زیرساختی، کریدور میانی به طور عمده یک کریدور منطقه ای باقی خواهد ماند و ترانزیت بین قاره ای تا سال ۲۰۳۰ کمتر از ۴۰ درصد از حجم آنرا تشکیل می دهد. به این معنا که حجم بالای ترانزیت از مسیر کریدور میانی به طور عمده درون-منطقه ای و در حاشیه خزر است. به منظور افزایش ظرفیتهای ترانزیتی درون-قاره ای، ذی نفعان اصلی کریدور میانی علاوه بر سرمایه گذاری در توسعه زیرساخت-های بندری، ریلی و جاده ای کشورهای مسیر، دنبال وارد کردن شرکای جدید به این کریدور برپایه سیاست «گسترش کریدور میانی» هستند.
ایران هم از شرکای بالقوه توسعه کریدور میانی است. مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در مجاورت مسیرهای ترکیبی کریدور میانی، شبکه های ریلی هم جوار که در نقاطی از کریدور میانی تقاطع پیدا می کنند و بنادر اصلی در مجاورت کریدور میانی که از ظرفیت خدمات بندری و ترانزیت دریایی برخوردار می باشند، بعنوان سه حوزه جغرافیایی در محوریت توسعه کریدور میانی با وارد کردن ذینفعان جدید تعریف شده اند.
در بین مراکز مطالعاتی و سیاست گذاری کشور، کریدور میانی اغلب بعنوان کریدور رقیب برای مسیرهای عبوری از ایران همچون کریدور جنوبی و کریدور شمال- جنوب تصویرپردازی می شود. ایران همینطور هنوز تعریف مشخصی از موقعیت و مزیت های ترانزیتی خود در مجاورت با مسیرهای ترکیبی کریدور میانی عرضه نکرده است. نتایج این مطالعه نشان داده است که حضور فعال ایران در کریدور میانی مزیت های ترانزیت بین المللی کشور بخصوص در گذرگاه های شرقی-غربی را تقویت خواهد نمود و تعارضی با کریدورهای اصلی عبوری از ایران همچون کریدور شمال-جنوب ندارد. ارزیابی ها نشان داده است که در بلندمدت مسیر شمال-جنوب هم افزایی فزآینده ای با کریدور میانی خواهد داشت.
حلقه گم شده تحقق اتصال کریدور شمال-جنوب به کریدور میانی و هم افزایی تزانزیتی این مسیرها، ایران است. این موقعیت، فرصت ویژه ای برای تعریف ایران بعنوان بخش محوری اتصالات (ریلی-جاده ای –دریایی) کریدور میانی و کریدور شمال-جنوب فراهم ساخته است؛ از این رو، نیازمند بازاندیشی در موقعیت خود در کریدور میانی و اساساً بازبینی در تعریف سنتی از مسیر شمال- جنوب بعنوان میسری رقیب برای مسیر کریدور میانی هستیم. ایران می تواند خویش را حلقه وصل و پل ارتباطی دو مسیر اصلی تعریف کند.
منبع: kardarmahal.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب